آیا ابلیس فرشته بود یاجن ؟
درنظر اول چنین به نظر می رسد که ابلیس از فرشتگان باشد زیرا خداوند متعال اورا از ملائکه استثنا می کند ومی فرماید« به یاد آرید زمانی را که به فرشتگان گفتیم برای آدم سجده کنید آنها همگی سجده کردند جز ابلیس ، اما او جن بود ، از فرمان پروردگارش سرپیچی کرد » سوره کهف آیه 50 استثنا ابلیس از جمع ملائکه این تصوررا به وجود می آورد که ابلیس از فرشتگان بوده وبا توجه به عصیان وسرشکی او ، این اشکال به نظر می رسد که چگونه از فرشته ای گناه کبیره ممکن است سر بزند ؟
بخصوص اینکه دربعضی از خطبه هانهج الباغه نیز آمده است که « هرگز ممکن نیست خداوند انسانی را به بهشت بفرستد دربرابر کاری که به خاطر آن فرشته ای را از بهشت رانده است »
( اشاره به غرور ابلیس ) نهج البلاغه خطبه 129
آیات قرآن پاسخ این مشکل را ارائه داده است آنجا که می فرماید : ابلیس از طایفه جن است از آن گذشته آیات فوق برای ابلیس ذریه فرزندانی قائل شده است وفرموده : آیا او وفرزندانش را به جای من ، اولیای خود انتخاب می کنید درحالی که آنها دشمن شما هستند . سوره کهف 50
ضمیمه خصوصیاتی که برای فرشتگان ذکر شد مشخص می شود که ابلیس هرگز فرشته نبوده ولی از آنجا که درصف آنها قرار گرفته وپرستش خدا کرده بود به مقام فرشتگان مقرب خدا تکیه زد ومشمول خطاب آنها آنها درمساله سجده به آدم شده بود . براین اساس سرپیچی او به صورت یک استثنا درجمع ملائکه درآیات قران بیان گردیده است ودر خطبه تاسعه هم نام ملک مجازاً بر او نهاده شده است .
تفسیر نمونه .جلد12/ ص465
بیاد آر وقتی که جمع ملک بدادیم فرمان کنون یک به یک
نمایید سجده براین آدمی که از خود دمیدم به خاکش دمی
همه سجده کردند جزاهرمن که پیچیده ناگه سراز حکم من
فراموش کردید من را کنون بخواهید یاری زشیطان دون
زشیطان وفرزندهایش چرا گرفتید یاور به راه خطا
که ابلیس باشد شمارا عدو چگونه بخواهید یاری از او