5- امر به فحشا و منکر
از دیگر کارهای شیطان، امر به فحشا و بدی است. در این باره قرآن می فرماید: شیطان به کار ناشایست و ناپسند فرمان می دهد.(43)
6- ایجاد دشمنی بین مردم
قرآن می فرماید: شیطان می خواهد به وسیله شراب و قمار بین شما عداوت بیاندازد. (44)
نیروهای شیطان
شیطان، نیروهای زیادی را از جن و انس در خدمت خود دارد که سپاهیان او محسوب می شوند و دستورهایش را اجرا می کنند. حضرت علی علیه السلام در خطبه قاصعه می فرماید: ابلیس در هر امتی سپاهیان، یاران پیاده نظام و سواره نظام دارد. (45)
بارزترین این نیروها، سرکردگان کفر و استکبارند اینان خود و تمام امکانات و تجهیزاتشان را در اختیار ابلیس قرار داده اند، و با اشاره های اوست که به سمت هدف هایش به حرکت در می آیند و در زمین، فساد به پا می کنند. پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود: هر کس شخصی را به گناه وادار نماید از سپاه شیطان است. (46)
در معارف اسلامی، شیطان، نفس، و برخی از مردم به عنوان عوامل سه گانه وسوسه معرفی شده اند که به اختصار توضیح می دهیم.
الف: نخستین عامل وسوسه خود شیطان است که در سوره ناس و برخی سوره های دیگر، وسوسه ها به او استناد داده شده است.
یکی از اصحاب امام صادق علیه السلام می گوید به امام صادق عرض کردم ابلیس چه تسلطی بر انسان دارد فرمود: تسلط او وسوسه کردن در دلهای مردم است.(47)
ب : گاهی وسوسه از درون انسان برمی خیزد. قرآن می فرماید: و لقد خلقنا الانسان و نعلم ما توسوس به نفسه؛(48) ما انسان را آفریدیم و از وسوسه هایی که از نفسش بر می انگیزد، آگاهیم. حضرت علی علیه السلام فرمود: بدرستی که نفس آدمی بسیار فریب دهنده است، اگر بر او اعتماد کنی، بدان که شیطان تو را به سوی ارتکاب گناهان و محرمات می کشاند. (49)
مکن نفس اماره را پیروی - که ناگه گرفتار دوزخ شوی
سعدی
مولوی گوید:
نفس و شیطان هر دو یک تن بودند - در دو صورت خویش را بنمودند
در دعا آمده است: و أعوذ بک من وسوسه الانفس؛ (50) خدایا، پناه بر تو می برم از وسوسه نفسها.
در مناجات امام سجاد علیه السلام چنین می خوانیم:
خدایا! از نفس سرکش به تو شکوه می کنم که بسیار به بدی ها فرمان می دهد، و در خطاها می شتابد، و در معصیت تو حریص است، و به خشم تو دست انداخته، و مرا به پرتگاههای هلاکت می برد. (51)
حضرت امام خمینی رحمت الله درباره خطر این دشمن می فرماید:
... این بت، از همه بت ها بزرگ تر است و شکستنش هم از همه مشکل تر است ... اگر رهایش کنید، شما را به هلاکت می کشاند... درجه درجه پیش می برد تا آن جا که دین را از دست انسان می گیرد... (52)
مادر بت ها بت نفس شماست - زان که آن بت مار و این بت اژدهاست
این دشمن خانگی، در نقش همکاری کارآمد برای شیطان، وارد معرکه شده و به یاری او می شتابد. امام علی علیه السلام فرمودند: نعم عون الشیطان اتباع الهوی . ؛ (53) پیروی از نفس، چه خوب یاوری برای شیطان است.
الهوی قائد جیش الشیطان.؛ (54) هوای نفس، فرمانده سپاه شیطان است.
نمونه ای از همکاری نفس با شیطان را در حادثه خوارج نهروان، از زبان مبارک حضرت علی علیه السلام بنگرید؛ امام بر کشتگان نهروان فرمودند: بدا به حال شما! آن که شما را فریب داد، زیانتان رساند. به حضرت عرض کردند: چه کسی آنها را فریب داد؟ حضرت فرمود: شیطان گمراه کننده و نفس هایی که به بدی فرمان می دهند. (55)
ج: گاه وسوسه از ناحیه برخی مردم است مانند کسانی که با انسان برخورد می کنند و با گفتار تردید آفرین یا نوشته های وسوسه انگیز، عقاید و ارزشهای انسان را تضعیف می کنند و در انسان کشش ها و گرایشهای نامشروع پدید می آورند. قرآن می فرماید: پناه به خدا می برم از شر آن کسی که در سینه ها وسوسه می انگیزد چه از جنس جن و چه از مردم.
امام صادق (ع) می فرماید: شیطانهای انسی حیله، نیرنگ، فریب وسوسه هایی دارند که برخی بر برخی دیگر، اعمال می کنند. آنان می خواهند اگر توان یافتند حق گرایان را از راه حق برگردانند.(56)