عاشورا (ريشه ها، انگيزه ها، رويدادها، پيامدها)

[حدیث*خادمه مهدی فاطمه(س)*]

3- گريستن و گرياندن

از مؤ ثرترين تدابير ائمه اطهار (عليهم السلام) براى احياى نهضت عاشورا گريه بر امام حسين (عليه السلام) است. اما سجاد (عليه السلام) در طول دوران امامتش پيوسته سوگوار قصه عاشورا بود و در اين مصيبت آن قدر گريست كه از بكائين عالم بسيار گريه كنندگان لقب داده شد. ^{(55 )}
آن حضرت مى فرمود: انى لم اذكر مصرع بنى فاطمة الا خنقتنى العبرة هر زمان كه به ياد قتلگاه فرزندان فاطمه كربلا مى افتم اشك گلو گيرم مى شود. ⁽⁵⁶⁾
گريه هاى امام (عليه السلام) كه در هر مناسبتى به آن اقدام مى كردند باعث بيدارى عمومى و مانع از فراموش شدن نام و ياد شهيدان عاشورا شد. امامان بزرگوار شيعه نه تنها خود در عزاى سالار شهيدان مى گريستند،بلكه همواره مردم را به گريستن بر امام حسين (عليه السلام) تشويق و ترغيب مى كردند.
در روايتى از امام رضا (عليه السلام) آمده است:
فعلى مثل الحسين فليبك الباكون،فان البكاء عليه يحط الذنوب العظام پس بر همانند حسين (عليه السلام) بايد گريه كنندگان گريه كنند ،چرا كه گريه بر آن حضرت گناهان بزرگ را مى ريزد. ⁽⁵⁷⁾
به موازات ثوابهاى عظيمى كه براى گريستن در روايات آمده است،براى گرياندن و حتى تباكى حالت گريه به خود گرفتن ثوابهاى زيادى ذكر شده است
در روايتى در ارتباط با گريه بر مظلوميت اهل بيت (عليهم السلام) مى خوانيم:
من بكى و اءبكى واحداء فله الجنة و من تباكى فله الجنة هر كش ‍ بگريد و حتى يك تن را بگرياند،پاداشش بهشت است و هركس حالت اندوه و گريه به خود بگيرد پاداش او بهشت است. ^(58)
پ

[حدیث*خادمه مهدی فاطمه(س)*]

4- تشويق شاعران به مرثيه سرايى

شاعرانى كه مصائب امام حسين (عليه السلام) را به شعر در آورده و در مجالس و محافل مى خواندند،همواره مورد لطف خاص و عنايت ويژه ائمه معصومين (عليه السلام) قرار داشتند. شعراى بنامى چون كميت اسدى، دعيل خزاعى، سيد حميرى و... به عنوان شاعران اهل بيت با تشويق ائمه اطهار (عليهم السلام) از موقعيت اجتماعى بلندى در بين مردم برخوردار بودند.
هارون مكفوف يكى از ياران امام صادق (عليه السلام) مى گويد:به محضر آن حضرت شرفياب شدم،فرمود:برايم مرثيه بخوان برايش خواندم فرمود: لا كما تنشدون و كما ترثيه عند قبره اين گونه نمى خواهم،آن گونه كه در كنار قبر آن حضرت (عليه السلام) مرثيه مى خوانيد بخوان و من خواندم:

((امررعلى جدث الحسين

فقل لا عظمه الزكية))

از كنار قبر حسين (عليه السلام) گذر كن و به آن استخوان هاى پاك او بگو... ديدم آن حضرت به گريه افتاد،سكوت كردم،ولى فرمود:ادامه بده ،ادامه دادم. فرمود:باز هم بخوان خواندم تا به اين بيت رسيدم:

يا مريم قومى و انديى مولاك

و على الحسين فاسعدى ببكاك

اى مريم!برخيز و بر مولاى خود ندبه كن و با گريه ات بر حسين (عليه السلام) رستگارى طلب كن.
ديدم امام صادق (عليه السلام) گريه كرد و بانوان شيون سر دادند. وقتى آرام شدند،حضرت فرمود: يا ابا هارون من أنشد فى الحسين فاءبكى عشرة فله الجنة اى ابو هارون!هركس بر امام حسين (عليه السلام) مرثيه بخواند و ده نفر را بگرياند،پاداش او بهشت است. ⁽⁵⁹⁾

[حدیث*خادمه مهدی فاطمه(س)*]

5- اهميت به تربت امام حسين (عليه السلام)

دشمنان اسلام از بنى اميه و بنى عباس با تمام توان،تلاش مى كردند تا قيام امام (عليه السلام) و ياران پاكباخته اش به دست فراموشى سپرده شود و مردم از آن سخنى نگويند و حتى اثرى از قبر امام همام به جاى نماند.
از اين رو،برخى از خلفاى عباسى بارها به ويران كردن قبر آن حضرت اقدام كردند. ⁽⁶⁰⁾
ولى از آن سو ائمه اطهار (عليهم السلام) در هر فرصتى براى مقابله با اين جريان بپا خواستند و تربت آن حضرت را قطعه اى از خاك بهشت،مايه شفاى دردها و موجب بركت زندگى دانسته اند.
در روايتى از امام موسى بن جعفر (عليه السلام) مى خوانيم: لا تاخذوا من تربيتى شيئا لتبركوا به فان كل تربة لنا محرمه الا تربة اوليائنا از تربت من چيزى براى تبرك بر نداريد،زيرا همه تربت ها جز تربت جدم امام حسين (عليه السلام) خوردنش حرام است. خداوند - عزوجل - آن را براى شيعيان و دوستان ما شفا قرار داده است. ⁽⁶¹⁾
در حالات امام سجاد (عليه السلام) آمدده است كه در پارچه اى تربت امام حسين (عليه السلام) را نگه مى داشت.
فكان اذا حضرته الصلاة صبه على سجادته و سجد عليه هرگاه وقت نماز مى رسيد آن تربت را روى سجاده اش مى ريخت و بر آن سجده مى كرد. ⁽⁶²⁾
مجوع رواياتى كه در مورد تربت امام حسين (عليه السلام) وارد شده است،مى رساند كه استفاده از بركت آن تربت پاك،از نخستين روز ولادت،با باز كردن كام نوزاد با آن شده و تا واپسين لحظات حيات و قرار دادن تربت در قبر،به پايان مى رسد. ⁽⁶³⁾
همچنين ساختن مهر و تسيبح با تربت كربلا و همراه داشتن آن و خوردن مقدار بسيار كمى مثلا به اندازه يك عدس در آب حل كند و بخورد از آن به مقصد شفا و باز كردن افطار در روز عيد فطر با اان مورد ترغيب و توصيه ائمه اطهار (عليهم السلام) بوده است. ⁽⁶⁴⁾

[حدیث*خادمه مهدی فاطمه(س)*]

6- اهتمام ويژه به زيارت مرقد امام حسين (عليه السلام)

ائمه اطهار (عليهم السلام) گذشته از آن خودشان به زيارت قبر امام حسين (عليه السلام) مى رفتند،با بيان پاداش هاى عظيم براى زيارت آن حضرت ،شيعيان را براى رفتن به كربلا تشويق و بسيج مى كردند و خاطره آن شهيدان پر افتخار را زنده نگه داشته،ضربات سنگينى را بر پيكر كفر و عناد و دشمنان اهل بيت (عليهم السلام) وارد مى كردند.
از امام صادق (عليه السلام) چنين نقل شده است:
ما من احد يوم القيامة و هو يتمنى انه زار الحسين بن على (عليه السلام) لما يرى لما يصنع بزوار الحسين بن على (عليه السلام) من كرامتهم على الله هر كسى در روز قيامت،آرزو مى كند كه از زائران قبر امام حسين (عليه السلام) باشد،از فزونى آنچه از كرامت آنان زائران قبر آن حضرت نزد خداوند مشاهده مى كند. ⁽⁶⁵⁾
و نيز از امام صادق (عليه السلام) روايت شده است:
من سره أن يكون على موائد نور يوم القيامة،فليكن من زوار الحسين بن على (عليه السلام) هر كس دوست دارد روز قيامت در كنار سفره هاى نور الهى بنشيند،بايد از زائران امام حسين (عليه السلام) باشد. ⁽⁶⁶⁾
حتى در برخى از روايات زيارت مكرر آن حضرت توصيه شده است. امام ششم (عليه السلام) مى فرمايد:
من سره أن ينظر الى الله القيمة،و تهون عليه سكرة الموت،و هول المطلع فليكثر زيارة قبر الحسين (عليه السلام) هر كس دوست دارد در قيامت نظر به رحمت الهى كند و سختى جان كندن بر او آسان شود و هول و هراس قيامت از او بر طرف گردد،مرقد امام حسين (عليه السلام) را بسيار زيارت كند. ⁽⁶⁷⁾

[حدیث*خادمه مهدی فاطمه(س)*]

چهارم:تاريخه سوگوارى برمظلوميت امام حسين (عليه السلام)

عظمت مصيبت و مظلوميت خامس آل عبا به گونه اى بود كه گريه و سوگوارى همواره قرين نام آن حضرت بوده و هست،همانگونه كه آزادگى و شجاعت و دفاع از دين و ارزش هاى اسلامى با نام حسين (عليه السلام) عجين شده است.
سنگينى اين حادثه همه اهل اسلام را متأثر ساخت،و حتى بر عرشيان و ساكنان آسمان و زمين نيز سنگين آمد. ⁽⁶⁸⁾
تاريخچه سوگوارى و اشك ريختن بر مظلوميت سيد الشهدا (عليه السلام) را در سه قسمت - به طور گذرا - پى گيرى مى كنيم.

[حدیث*خادمه مهدی فاطمه(س)*]

1- گريه بر امام حسين (عليه السلام) پيش از تولد آن حضرت

در روايات مى خوانيم،برخى از انبياى الهى - هزاران سال قبل از تولد امام حسين (عليه السلام) - هنگامى كه از ماجراى كربلا با خبر مى شدند،بر مظلوميت آن حضرت اشك مى ريختند.
در روايتى آمده است:هنگامى كه جبرئيل كلماتى را به حضرت آدم (عليه السلام) براى توبه تعليم مى داد،و او خدا را به پنج تن مقدس مى خواند ،وقتى كه به نام حسين (عليه السلام) رسيد قلبش شكست و اشكش جارى شد،به جبرئيل گفت:نمى دانم چرا وقتى كه نام پنجمى حسين (عليه السلام) را مى برم قلبم مى شكند و اشكم جارى مى شود؟
جبرئيل گفت:بر او مصيبتى خواهد گذشت كه همه مصايب در برابر آن كوچك خواهد بود. او تشنه كام،غريبانه،و بدون يار و ياور به شهادت خواهد رسيد. جبرئيل برخى ديگر از مصائب آن حضرت و خاندانش را براى آدم (عليه السلام) بيان كرد،تا آنجا كه هر دو تن همچون مادر فرزند مرده اى بر حسين (عليه السلام) گريستند، فبكى آدم و جبرئيل بكاء الثكلى ⁽⁶⁹⁾
هنگامى كه خداوند براى موسى (عليه السلام) از مظلوميت امام حسين (عليه السلام) سخن گفت و ماجراى شهادت مظلومانه آن حضرت و اسارت بانوان حرمش و گرداندن سزهاى شهدا در شهرها را بازگو نمود،موسى (عليه السلام) نيز گريست. ⁽⁷⁰⁾
زكرياى پيامبر (صلى الله عليه و آله و سلم) نيز وقتى كه نام هاى پنج تن مقدس را از جبرئيل آموخت،هنگامى كه نام حسين (عليه السلام) را بر زبان جارى مى ساخت، بغض گلويش را مى گرفت و اشكش جارى مى شد. به خداوند عرضه داشت:
خدايا!چرا وقتى نام آن چهار تن محمد،على،فاطمه و حسن (عليه السلام) را مى برم غم و اندوهم زايل مى شود،ولى هنگامى كه نام حسين (عليه السلام) را بر زبان مى آورم،اشكمن جارى مى گردد و اندوه و غم مرا فرا مى گيرد؟
خداوند بخشى از مصايب امام حسين (عليه السلام) را براى زكريا شرح داد،و زكريا پس از شنيدن آن،به مدت سه روز از مسجد بيرون نيامد و مردم را نيز اجازه نداد به محضرش برسند و در تمام اين مدت بر مصيبت امام حسين (عليه السلام) گريه مى كرد و بر او مرثيه مى سرود. ⁽⁷¹⁾
در روايتى نقل شده است كه امير مؤمنان (عليه السلام) حضرت عيسى بن مريم (عليه السلام) همراه با حواريون از كربلا مى گذشتند كه آن حضرت شروع به گريستن كرد و حواريون نيز با او گريستند. وقتى كه حواريون سبب گريه را پرسيدند،حضرت عيسى (عليه السلام) فرمود:در اين مكان فرزند پيامبر اسلام (عليه السلام) و فاطمه زهرا (سلام الله عليها) كشته خواهد شد. ⁽⁷²⁾

[حدیث*خادمه مهدی فاطمه(س)*]

- گريه بر امام حسين (عليه السلام) پس از ولادت

پس از ولادت امام حسين (عليه السلام) نيز از همان شروع ولادت و پس از آن،رسول خدا (صلى الله عليه و آله و سلم) و على (عليه السلام) و فاطمه زهرا (سلام الله عليها) هنگامى كه از رنج ها و مظلوميت آينده حسين (عليه السلام) آگاه مى شدند،بر او مى گريستند.

[حدیث*خادمه مهدی فاطمه(س)*]

گريه رسول خدا (صلى الله عليه و آله و سلم)



در روايتى مى خوانيم:پس از ولادت امام حسين (عليه السلام) رسول خدا (صلى الله عليه و آله و سلم) به منزل فاطمه (عليه السلام) آمد و به اسماء فرمود:فرزندم را بياور!اسماء حسين (عليه السلام) را در پارچه اى سفيد قرار داد و به نزد رسول خدا (صلى الله عليه و آله و سلم) آورد. رسول اكرم (صلى الله عليه و آله و سلم) در گوش راست حسين (عليه السلام) اذان و در گوش چپ وى اقامه گفت و سپس وى را در آغوش گرفت و گريست.
اسماء مى گويد:به حضرت عرض كردم:پدر و مادرم فداى تو باد،چرا گريه مى كنى؟
فرمود:به خاطر اين فرزندم گريانم.
عرض كردم:او كه هم اكنون متولد شده است و جاى شادى و خوشحالى است،نه اندوه.
فرمود:
تقله الفئة من بعديى لا انا لهم الله شفاعتى وى را پس از من گروهى ستمكار به شهادت مى رسانند كه هرگز خداوند شفاعتم را نصيب آنان نخواهد ساخت.
آنگاه فرمود:
يا اسماء لا تخبرى فاطمة بهذا فانها قريبة عهد بولادته، اى اسماء!فاطمه را از اين ماجرا آگاه مساز،چرا كه او تازه صاحب اين فرزند شده است. ⁽⁷³⁾

[حدیث*خادمه مهدی فاطمه(س)*]

گريه على (عليه السلام) بر مظلوميت امام حسين (عليه السلام)



ابن عباس مى گويد:من با امير مؤمنان (عليه السلام) در مسير رفتن به صفين همراه بودم،هنگامى كه به نينوا رسيديم،با صداى بلند فرمود:اى ابن عباس!آيا اين مكان را مى شناسى؟ عرض كردم:نه نمى شناسم.
فرمود:اگر آن گونه كه من اين سرزمين را مى شناسم،تو نيز مى شناختى،از آن نمى گذشتى جز آن كه همانند من گريه كنى.
آنگاه امام (عليه السلام) مدتى طولانى اشك ريخت،تا آنجا كه اشك ها از محاسن مباركش بر سينه اش سرازير شد و من نيز همراه او گريستم. امام (عليه السلام) در همان حال فرمود:واى!واى!آل ابوسفيان را با من چه كار؟ مرا با آل حرب از اجداد يزيد چه كار؟ همان ها كه حزب شيطان و اولياى كفرند. اى اباعبدالله!صبر پيشه كن!چرا كه به پدرت نيز از اين گروه همان ستم ها مى رسد كه به تو مى رسد. اوه اوه ماليى و لال ابيى سفيان؟ ماليى و لال حزب حزب الشيطان؟ و اوليا ء الكفر؟ صبرا يا ابا عبدالله فقد لقى ابو. ك مثل الذى تلقى منهم. ⁽⁷⁴⁾

[حدیث*خادمه مهدی فاطمه(س)*]

سوگوارى فاطمه زهرا (سلام الله عليها)



هنگامى كه رسول خدا (عليه السلام) خبر شهادت امام حسين (عليه السلام) و مصائب آن حضرت را به دخترش حضرت فاطمه (سلام الله عليها) داد،زهرا (سلام الله عليها) به شدت گريست و آنگاه پرسيد:اين ماجراى چه زمانى اتفاق خواهد افتاد؟
رسول خدا (صلى الله عليه و آله و سلم) فرمود:زمانى كه نه من باشم،نه تو و نه على فاطمه (سلام الله عليها) با شنيدن اين سخن گريه اش شديدتر شد. آنگاه رسول خدا وى را از برپايى عزا و سوگوارى توسط مردان و زنان امت،بر شهداى كربلا و رنج هاى زنان اهل بيت (عليهم السلام) آگاه ساخت و پاداش ‍ اين گريه ها را بيان فرمود. ⁽⁷⁵⁾